Układ hamulcowy to jeden z najważniejszych układów w każdym pojeździe; od jego sprawności zależy nasze bezpieczeństwo w czasie jazdy samochodem. W skład układu hamulcowe wchodzą liczne elementy mające za zadanie zatrzymać samochód, gdy znajduje się on w trakcie ruchu, lub gdy jest zaparkowany na nierównej powierzchni, z której mógłby samoczynnie zjechać. Do głównych składników układu hamulcowego zaliczają się tarcze i klocki hamulcowe, a także – często niesłusznie bagatelizowane – zaciski hamulcowe.
Układ hamulcowy – podstawowe informacje
Układ hamulcowy składa się z dwóch głównych części nazywanych również układami. Są to układ: podstawowy (nazywany również roboczym) oraz dodatkowy (awaryjny).
Układ podstawowy uruchamiany jest poprzez naciśnięcie odpowiedniego pedała, który doprowadza do redukcji prędkości ruchu samochodu. Jest to podstawowy mechanizm hamowania, wykorzystywany przede wszystkim w trakcie jazdy, w celu ograniczenia szybkości ruchu samochodu. Układ dodatkowy, nazywany potocznie ręcznym, to tak zwany hamulec ręczny. Stosowany jest przede wszystkim w czasie postojów samochodu, gdy zaparkowany został na mniej lub bardziej pochyłej powierzchni. Ten typ hamulca jest najczęściej włączany ruchem ręki – poprzez zaciągnięcie odpowiedniej dźwigni – i w podobny sposób zwalniany.
Układ hamulcowy – elementy budowy
W mechanizmie układu hamulcowego wyróżniamy kilka ważnych elementów. Są to:
– tarcze hamulcowe,
– klocki hamulcowe,
– zaciski hamulcowe.
Tarcze, jak i klocki hamulcowe działają wspólnie. Ich zadaniem jest redukcja prędkości samochodu lub całkowite zatrzymanie jego ruchu. Szacuje się, że przeciętny okres żywotności tarczy i klocków hamulcowych wynosi około 40 tysięcy kilometrów. Tarcze hamulcowe to jedne z najwytrzymalszych części układu hamulcowego. Dzięki zastosowaniu w produkcji odpowiedniego stopu są w stanie wytrzymać temperaturę rzędu 500 stopni C. lub wyższą. Tak duża odporność wynika z warunków pracy tarcz – muszą one znosić wyjątkowo duże obciążenia, tarcia oraz inne oddziaływania mechaniczne. Klocki hamulcowe przytwierdzone są do stabilizującej je podstawy, którą jest zacisk hamulcowy. W czasie hamowania klocki wywołują tarcie na powierzchni tarczy hamulcowej, co doprowadza do spowolnienia lub zatrzymania samochodu.
Zaciski hamulcowe – konstrukcja i funkcje
Zaciski hamulcowe to dość niepozorne części do samochodów. Wyróżniamy ich dwa typy – zaciski pływające i stałe. Zaciski pływające wyposażone są w specjalne prowadnice – niezwykle wrażliwe części konstrukcji wymagające specjalistycznego serwisu oraz stosowania odpowiedniego (przewidzianego przez producenta) smaru. Zużyte prowadnice dają o sobie znać, generując nieprzyjemne, metaliczne odgłosy w trakcie pracy samochodu. Warto także podkreślić, że zaciski pływające z łatwością ulegają innego rodzaju uszkodzeniom, takim jak klinowanie się czy nierównomierny poziom eksploatacji klocków oraz tarcz. Ich zaletą jest natomiast niższa cena.
Zaciski stałe przedstawiają zgoła inny rodzaj konstrukcji. Przede wszystkim nie wykorzystują prowadnic, które w przypadku zacisków pływających stanowiły ich newralgiczny punkt. Tym samym zaciski stałe rzadziej ulegają skomplikowanym usterkom. Zamiast nich w zaciskach znajduje się tłok w liczbie od jednego do nawet dwunastu. Zdecydowaną zaletą zacisków stałych, na tle zacisków pływających, jest ich wydłużony okres pracy oraz większa skuteczność w czasie intensywnych hamowań.
